W społeczeństwie krąży wiele mitów na temat wydziedziczenia, a sporo osób ma na ten temat mylne wyobrażenie. W konsekwencji sporządzony testament może nie oddawać rzeczywistej woli spadkodawcy, a osoby wydziedziczone będą mogły skutecznie dochodzić swoich praw do spadku. Warto więc zastanowić się jak wydziedziczyć dziecko, małżonka lub rodziców, jak napisać testament z wydziedziczeniem, z jakich przyczyn można wydziedziczyć oraz jakie są skutki wydziedziczenia.
CZYM JEST WYDZIEDZICZENIE? WYDZIEDZICZENIE A TESTAMENT NEGATYWNY
W pierwszej kolejności należy odróżnić wydziedziczenie od wyłączenia od dziedziczenia spadkobiercy ustawowego, w tym zwłaszcza od testamentu negatywnego, bowiem te instytucje prawa spadkowego często są mylone.
Spadkobiercę ustawowego można wyłączyć od dziedziczenia w sposób dorozumiany, poprzez powołanie do dziedziczenia całości spadku innej osoby, np. „powołuję do całości spadku moją siostrzenicę Annę”.
Testament negatywny polega na wyłączeniu od dziedziczenia konkretnego spadkobiercy ustawowego, z zachowaniem pozostałego porządku dziedziczenia ustawowego, np. „wyłączam od dziedziczenia mojego syna Jana”.
W obu powyższych przypadkach spadkobierca ustawowy wprawdzie nie będzie dziedziczył po spadkodawcy, ale nadal będzie miał prawo dochodzenia zachowku.
Wydziedziczenie jest natomiast instytucją prawa spadkowego, polegającą nie tylko na wyłączeniu od dziedziczenia, ale także na pozbawieniu prawa do zachowku.
KOGO MOŻNA WYDZIEDZICZYĆ?
Wydziedziczyć można tylko określonych spadkobierców ustawowych: zstępnych (dzieci, wnuki), małżonka oraz rodziców. Dzieje się tak, ponieważ zgodnie z wolą ustawodawcy również tylko te osoby mają prawo do zachowku.
PRZYCZYNY WYDZIEDZICZENIA
Wyłączyć od dziedziczenia można każdą osobę i to bez podawania przyczyny. Odmiennie jest w przypadku wydziedziczenia, albowiem wydziedziczyć można tylko ze ścisłe określonych przepisami przyczyn, tj. gdy spadkobierca:
– wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (czyli mimo wyraźnych próśb ze strony spadkodawcy uparcie prowadzi styl życia niezgodny z ogólnie przyjętymi zasadami moralnymi, np. jest złodziejem, narkomanem);
– dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci (należy mieć na uwadze, że nie chodzi tu o jakiekolwiek przestępstwo, lecz tylko te wymienione, np. pobicie, znęcanie);
– uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych (np. od wielu lat nie kontaktuje się, nie zapewnia pomocy i opieki w czasie choroby, uchyla się od obowiązku alimentacyjnego).
Jeżeli spadkobierca spełnia jednocześnie więcej niż jedną przesłankę, nic nie stoi na przeszkodzie, aby je połączyć.
JAK SKUTECZNIE WYDZIEDZICZYĆ? WZÓR WYDZIEDZICZENIA
Wydziedziczenia można dokonać wyłącznie w testamencie. Należy zadbać o to, aby testament był ważny (więcej na ten temat przeczytają Państwo tutaj), bowiem nieważność testamentu pociąga za sobą nieważność wydziedziczenia. Nie wystarczy samo istnienie przyczyny wydziedziczenia – bezwzględnie przyczynę wydziedziczenia należy wyraźnie opisać w treści testamentu. Należy pamiętać, że wydziedziczenia nie można ograniczyć warunkiem i terminem.
Co ważne, jeżeli spadkodawca przebaczy osobie wydziedziczonej, wydziedziczenie będzie bezskuteczne. Nie ma przy tym znaczenia, czy do przebaczenia dojdzie przed sporządzeniem testamentu czy po jego spisaniu.
Wydziedziczenia spadkodawca może dokonać wyłączenie za życia, jednak w pewnych przypadkach nawet po śmierci spadkodawcy spadkobierca może zostać wyłączony od dziedziczenia, a to dzięki instytucji niegodności dziedziczenia – więcej na ten temat w kolejnych wpisach.
Nie istnieje uniwersalny wzór wydziedziczenia. Każda sytuacja rodzinna jest inna, zaś dla skuteczności wydziedziczenia należy nie tylko wskazać jedną z przyczyn wydziedziczenia przewidzianych prawem, ale także opisać, na czym konkretnie polega zachowanie spadkobiercy w naszym przypadku.
SKUTKI WYDZIEDZICZENIA
Osoba skutecznie wydziedziczona nie tylko zostaje wyłączona z kręgu spadkobierców ustawowych, tj. nie dziedziczy majątku, ale także zostaje pozbawiona prawa do zachowku. Do dziedziczenia dochodzą wówczas pozostali spadkobiercy ustawowi lub spadkobierca testamentowy, jeśli zostanie powołany.
Należy pamiętać, że skutki wydziedziczenia odnoszą się wyłącznie do osoby wydziedziczonej, ale już nie do jej zstępnych – jeśli więc przykładowo spadkobierca wydziedziczył syna, wydziedziczenie w żaden sposób nie wpłynie na jego wnuka, chyba że on także zostanie wydziedziczony.
CZY WARTO SKORZYSTAĆ Z POMOCY ADWOKATA?
Wydziedziczenie jest często błędnie rozumiane, zaś skuteczne wydziedziczenie nie jest takie proste. Jeśli więc zastanawiają się Państwo nad dokonaniem wydziedziczenia, warto skonsultować się z adwokatem, który pomoże ocenić, czy faktycznie istnieją ku temu przesłanki, a jeśli tak, pomoże sformułować je we właściwy sposób, tak aby spadkobierca nie mógł ich podważyć. Jeśli natomiast wydziedziczenia nie będzie wchodziło w grę, adwokat wskaże inne przewidziane prawem metody pozwalające osiągnąć możliwie zbliżony skutek.
Jeżeli są Państwo spadkobiercami, którzy zostali wydziedziczeni, również warto skontaktować się z adwokatem, którzy pomoże ustalić, czy istniały przesłanki wydziedziczenia oraz czy doszło do skutecznego wydziedziczenia. Jeżeli wydziedziczenie okaże się bezskuteczne, adwokat pomoże Państwo podważyć testament bądź dochodzić zachowku, a nawet jeżeli wydziedziczenie było skuteczne, być może będzie należało zastanowić się nad zabezpieczeniem interesów Państwa dzieci, które nie zostały wydziedziczone.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej, zapraszam do nawiązania kontaktu z moją Kancelarią Adwokacką w Katowicach. Jako adwokat świadczę profesjonalną pomoc prawną z zakresu prawa spadkowego nie tylko na terenie miasta Katowice, ale także miast takich jak Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec, Mysłowice, Będzin, Czeladź, Jaworzno, Siemianowice Śląskie, Chorzów, Tychy, Mikołów, Gliwice, Zabrze i pobliskich.
W kolejnych wpisach dowiedzą się Państwo więcej na temat kwestii spadkowych, w tym jak bronić się przed wydziedziczeniem, jak podważyć testament, jak dochodzić zachowku, kiedy można mówić o niegodności dziedziczenia.